سیستم عامل لینوکس چیست؟

سیستم عامل لینوکس یک پلتفرم نرم‌افزاری متن‌باز، قدرتمند و انعطاف‌پذیر است. این سیستم عامل به عنوان پایه و اساس انواع دستگاه‌ها، مانند ابر رایانه ها، تلفن‌های همراه، سرورها و رایانه‌های شخصی عمل می‌کند. لینوکس که به دلیل پایداری، امنیت و انعطاف‌پذیری‌اش شناخته شده است، این سیستم عامل قدرتمند به کاربران این امکان را می‌دهد تا متناسب با نیازهای خود آن را سفارشی سازی کنند. لینوکس با داشتن یک جامعه گسترده و فعال که از آن پشتیبانی می‌کند، به دلیل منابع فراوان و توسعه‌های مداوم، انتخابی جذاب برای افراد و همچنین شرکت‌ها است.

از همان ابتدا، لینوکس به یک سیستم عامل قابل اعتماد و امن تبدیل شد که در طیف وسیعی از سیستم ها، از جمله سرورها، رایانه‌های شخصی، تلفن‌های همراه و ابررایانه‌های بزرگ استفاده می‌شود. این سیستم عامل به دلیل مقرون به صرفه بودن، به این معنی که استفاده از آن هزینه زیادی ندارد، و کارآمد بودن، به این معنی که می‌تواند بسیاری از کارها را به سرعت انجام دهد، شناخته شده است.

تاریخچه لینوکس
لینوس توروالدز (Linus Torvalds) در سال ۱۹۹۱ هسته سیستم عامل لینوکس را به صورت رایگان و متن‌باز طراحی  کرد. توروالدز با الهام از سیستم عامل یونیکس و سیستم عامل مینیکس ، قصد توسعه یک سیستم رایگان و انعطاف‌پذیر برای رایانه‌های شخصی را داشت. با انتشار اولیه هسته لینوکس، کار تیمی در توسعه آن تشویق شد و این هسته به سرعت توسعه‌دهندگان و علاقه‌مندان را در سراسر جهان جذب کرد. بسته‌های نرم‌افزاری متن‌باز مختلفی که با هسته لینوکس ادغام شده بودند، سیستم عامل‌های کاملاً عملیاتی را ایجاد کردند که گاهی اوقات به عنوان توزیع‌های لینوکس شناخته می‌شوند.

چرا از لینوکس استفاده کنیم؟

از آنجا که لینوکس رایگان، متن‌باز و بسیار انعطاف‌پذیر است، به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای سرورها و توسعه‌دهندگان، گزینه ای ایده‌آل است زیرا بسیار امن،انعطاف پذیر و پایدار است.

سازگاری با سخت افزارها، کتابخانه نرم‌افزاری گسترده و جامعه‌ای پویا که پشتیبانی و به‌روزرسانی‌های منظم ارائه می‌دهد، از مزایای فراوان لینوکس هستند. به دلیل انعطاف پذیری بالا، کاربران می‌توانند لینوکس را مطابق با نیازهای خود، چه برای استفاده شخصی و چه برای استفاده در شرکت‌های بزرگ، سفارشی کنند.

 برخی موارد استفاده از لینوکس

• سرورها : از سیستم عامل Linux به عنوان قدرتمندترین پایدارترین سیستم عامل سرور یاد می‌شود. وب سرورها (Web Server)، ایمیل سرورها (Email Server)، سرورهای پایگاه داده (Database Server) و فایل سرورها (File Server) از جمله مواردی هستند که از سیستم عامل لینوکس برای راه اندازی و نگهداری از آنها استفاده میشود. به طور کلی Linux به دلیل پایداری، امنیت، قابلیت مقیاس‌پذیری بالا و متن باز بودن برای ارائه خدمات سرور و میزبانی وب سایت بسیار مناسب است.
• کامپیوترهای دسکتاپ و لپ‌تاپ‌ها : برخی توزیع های لینوکس برای کاربرانی که از کامپیوتر دسکتاپ رومیزی و یا از لپ‌تاپ‌ استفاده می کند ارائه شده اند که مجموعه‌ای از برنامه‌های آفیس، مرورگرهای اینترنت، نرم‌افزارهای گرافیکی و ابزارهای توسعه نرم‌افزار را شامل می‌شوند. به عنوان مثال اوبونتو (Ubuntu) فدورا (Fedora) برخی از توزیع‌های محبوب لینوکس برای کاربران دسکتاپ هستند.
• دستگاه‌های هوشمند و تلفن‌های همراه : لینوکس به عنوان یکی از سیستم عامل های محبوب در دستگاه‌های هوشمند و تلفن‌های همراه شناخته می شود. اندروید (Android) که بر پایه Linux طراحی شده است، به عنوان سیستم عامل اغلب برندهای تلفن‌های همراه معروف مانند سامسونگ، LG و هواوی استفاده می‌شود.
• اینترنت اشیا (IoT) : با رشد روز افزون اینترنت اشیا، لینوکس به عنوان سیستم عاملی برای دستگاه‌های مختلف مانند دستگاه‌های هوشمند خانگی، دستگاه‌های پزشکی، سیستم‌های هوشمند در خودروها و سایر دستگاه‌ها استفاده می‌شود.
• توسعه نرم‌افزار : برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان از Linux به عنوان یک محیط توسعه نرم‌افزار استفاده می‌کنند. ابزارهای توسعه نرم‌افزار، کامپایلرها، ادیتورها و کتابخانه‌های متن باز که بر روی لینوکس قابل دسترسی هستند، باعث می شود توسعه نرم افزارها به راحتی انجام شود.
• مجازی سازی : اغلب مجازی ساز های محبوب مانند vmware,kvm و… بر پایه سیستم عامل لینوکس هستند.

توزیع لینوکس یا Linux distribution چیست ؟

توزیع لینوکس ، که به اختصار «distro» نامیده می‌شود، یک نسخه بسته‌بندی شده از لینوکس است که همراه مجموعه‌ای از نرم‌افزارها و ابزارهای کاربردی ارائه می‌شود که سیستم عامل را کاربردی و کاربرپسند می‌کند.

میتوان گفت هر توزیع لینوکس با توجه به اینکه یک سری نرم افزار و کتابخانه خاص در خود جای میدهد بر روی یک کاربرد خاصی تمرکز دارد. به عنوان مثال توزیع cloudlinux بر روی سرورهای مختص به میزبانی وب سایت تمرکز دارد.

توزیع لینوکس یک سیستم عامل است که از مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای مبتنی بر هسته لینوکس تشکیل شده است یا می‌توان گفت توزیع شامل هسته لینوکس و کتابخانه‌ها و نرم‌افزارهای پشتیبانی‌کننده است. و می‌توانید با دانلود یکی از توزیع‌های لینوکس، سیستم عامل مبتنی بر لینوکس را دریافت کنید و این توزیع‌ها برای انواع مختلف دستگاه‌ها مانند سرورها ، تلفن های همراه و رایانه‌های شخصی و غیره در دسترس هستند. حدود ۶۰۰+ توزیع لینوکس در دسترس است و برخی از توزیع‌های محبوب لینوکس عبارتند از:

• Fedora
• Alma
• Debian
• Ubuntu
• Rocky
• Mint
• openSUSE
• Centos
• Arch
• Kali
• Manjaro

کدام توزیع لینوکس برای شما مناسب است؟

انتخاب توزیع مناسب لینوکس به نیازها و سطح تجربه شما بستگی دارد:

• برای مبتدیان: به دلیل رابط کاربری ساده و پشتیبانی قوی، اوبونتو انتخاب فوق‌العاده‌ای برای شروع کار با لینوکس است. از طرف دیگر، لینوکس مینت با ارائه تجربه‌ای مشابه ویندوز، مهاجرت به لینوکس را برای مبتدیان آسان می‌کند.
• برای کاربران حرفه ای: کاربران پیشرفته‌ای که از سفارشی‌سازی و کنترل مستقیم قدردانی می‌کنند، ممکن است Arch Linux را انتخاب کنند، این سیستم عامل به خاطر سبک ساده و توانایی‌اش در ایجاد سیستم‌های بسیار منحصر به فرد از پایه شناخته شده است. انتخاب دیگر Gentoo است که کنترل کامل سیستم را فراهم می‌کند اما نیاز به راه‌اندازی دستی و یک فرآیند یادگیری طولانی دارد.
• برای توسعه‌دهندگان: فدورا به دلیل تمرکزش بر فناوری و نرم‌افزار مدرن، انتخابی محبوب در بین توسعه‌دهندگان بود و آن را به پلتفرمی ایده‌آل برای آزمایش و توسعه نرم‌افزار تبدیل می‌کرد. از سوی دیگر، دبیان به دلیل قابلیت اطمینان و مخزن بسته‌های گسترده‌اش شناخته شده است، که نشان می‌دهد می‌توان از آن در هر دو محیط تولید و توسعه استفاده کرد.
• برای سرورها: برای سرورهای میزبانی وب، AlmaLinux یک توزیع قدرتمند و پایدار. به عنوان جایگزین، Ubuntu Server علاوه بر پشتیبانی قوی و سهولت استفاده، لیست گسترده‌ای از برنامه‌های سرور را ارائه می‌دهد.
• برای سیستم‌های سبک: لوبونتو اغلب توسط کاربرانی انتخاب می‌شود که یا سیستم عامل‌های سبک را دوست دارند یا از سخت‌افزارهای قدیمی استفاده می‌کنند، زیرا می‌تواند از منابع سیستم به طور بهینه استفاده کند و در عین حال عملکرد خود را حفظ کند. یکی دیگر از گزینه‌های کم‌حجم، پاپی لینوکس است که برای اجرای خوب روی سخت‌افزارهای قدیمی ساخته شده و در عین حال عملکردها و برنامه‌های ضروری را حفظ می‌کند

مزایای لینوکس

• مزیت اصلی لینوکس این است که یک سیستم عامل متن باز است. این بدان معناست که کدهای سیستم عاملبه راحتی برای همه در دسترس است و شما مجاز به مشارکت، تغییر و توزیع کد برای هر کسی بدون هیچ مجوزی هستید.
• از نظر امنیتی، لینوکس از هر سیستم عامل دیگری امن‌تر است. این به آن معنا نیست که لینوکس ۱۰۰ درصد امن است، اگرچه برخی بدافزارها را دارد اما از هر سیستم عامل دیگری آسیب‌پذیری کمتری دارد. بنابراین، به هیچ نرم‌افزار آنتی‌ویروسی نیاز ندارد.
• به‌روزرسانی‌های نرم‌افزار در لینوکس آسان و مکرر هستند.
• توزیع‌های مختلف لینوکس در دسترس هستند تا بتوانید بر اساس نیاز یا سلیقه خود از آنها استفاده کنید.
• لینوکس به صورت رایگان در اینترنت برای استفاده در دسترس است.
• از حمایت گسترده جامعه برخوردار است.
• پایداری بالایی را ارائه می‌دهد. به ندرت کند یا هنگ می‌کند و نیازی به راه‌اندازی مجدد آن پس از مدت کوتاهی نیست.
• حریم خصوصی کاربر را حفظ می‌کند.
• عملکرد سیستم لینوکس بسیار بالاتر از سایر سیستم عامل‌ها است. این سیستم عامل به تعداد زیادی از افراد اجازه می‌دهد تا همزمان کار کنند و آنها را به طور کارآمد مدیریت می‌کند.
• سازگار با شبکه است.
• انعطاف‌پذیری لینوکس بالاست. نیازی به نصب مجموعه کامل لینوکس نیست؛ شما مجاز به نصب فقط اجزای مورد نیاز هستید.
• لینوکس با تعداد زیادی از فرمت‌های فایل سازگار است.
• نصب آن از طریق وب سریع و آسان است. همچنین می‌توانید آن را روی هر سخت‌افزاری، حتی روی سیستم رایانه قدیمی خود، نصب کنید.
• حتی اگر فضای محدودی روی هارد دیسک داشته باشد، تمام وظایف را به درستی انجام می‌دهد.

معایب لینوکس

• خیلی کاربرپسند نیست. بنابراین، ممکن است برای مبتدیان گیج‌کننده باشد.
• در مقایسه با ویندوز، درایورهای سخت‌افزاری جانبی کمی دارد.

دستورات لینوکس

ابزارهای پایه برای استفاده از رابط خط فرمان (CLI) جهت برقراری ارتباط با سیستم عامل، دستورات لینوکس هستند. دستورات رایج شامل ls برای لیست کردن محتویات دایرکتوری‌ها، cd برای تغییر دایرکتوری‌ها و pwd برای نمایش مسیر دایرکتوری فعلی هستند.

با دستوراتی مانند cp (کپی)، mv (جابجایی) و rm (حذف)، می‌توان فایل ها را مدیریت کرد. دستورات مربوط به اطلاعات سیستم و مدیریت شامل free برای استفاده از حافظه، df برای ارزیابی فضای دیسک و top برای نظارت بر پروسس های سیستم است. با استفاده از دستورات شبکه مانند netstat، ifconfig و ping، کاربران می‌توانند  تنظیمات شبکه سرور را مشاهده و عیب‌یابی کنند.

مدیریت پکیج ها بسته به توزیع لینوکس متفاوت است؛ دستگاه‌های مبتنی بر فدورا از dnf استفاده می‌کنند، در حالی که سیستم‌های مبتنی بر دبیان از apt استفاده می‌کنند. دستوراتی مانند cat، grep، awk و sed برای ویرایش فایل‌های متنی مورد نیاز هستند. دانستن و اجرای این دستورالعمل‌ها به خوبی شما را قادر می‌سازد. برای درک بهتر دستورات لینوکس به این لینک مراجعه کنید.